Badr een Kosovaarse illusie

        Badr  is een jongen uit Kosovo die op een dag er op uit gestuurd werd om iets op te halen uit de grote stad. Vanwege de oorlog en het niet breed hebben was het gebruiken van de benenwagen het meest gangbare vervoersmiddel voor hem. Daarom toog hij op die dag ook te voet naar de grote stad toe.  Badr leefde al in een wonderlijke wereld want een goed begrip had hij er niet van ook al kon hij soms verbluffende inzichten tentoonspreiden.  Maar deze dag zou heel anders aflopen dan hij was begonnen. Bij huiswaarts keren zag Badr van een afstandje al rookpluimen en eenmaal in het dal aangekomen zag hij dat het dorp waar hij woonde volledig in brand stond. Overal lagen bebloede lichamen en de meesten gaven al geen blijk meer van leven. Zijn ouderlijk huis stond in lichterlaaie en er lagen bij het huis menselijke verbrande overblijfselen die naar hij aannam van zijn familie waren. Hier waren de Servische monsters geweest om een genocide te plegen op de moslimgemeenschap in dit van oudsher Albanese dorp. Naar wat Fatma kon handelen was hier niets meer te doen voor hem en hij is weggerend uit angst voor de Servische milities die nog terug zouden kunnen komen. Het op een rennen zetten net als Forrest Gump was zijn reactie en hij is die nacht doorgelopen naar een Rode Kruis post bij de Albanese grens. 

Totaal ontredderd en ontdaan en zich niet heel bewust kunnen worden wat er nu precies gebeurt was is hij een drie maanden in het kamp verbleven. Er zijn pogingen ondernomen om contacten te zoeken met familie in andere kampen maar langzaam leek het toch erg zeker te worden dat hij de enige van zijn gehele familie was inclusief ooms en tantes en verder, die nog in leven was. En dan krijg je een kans om op een boot te stappen naar Bari toe. Wederom een ongewis avontuur zonder eindbestemming aan de horizon doet zijn intrede in het roerige leven van een lvg jongere uit Kosovo.

    Een gratis reis naar het mooie Bari over de zee, geen rustig water om he heen vanwege de storm, geen vriendelijke mensen om je heen, want allemaal op de vlucht of geld verdienden aan deze mensen. Misdadig de signatuur van de ene helft want anders ben je niet zwaarbewapend. Badr heeft een grote mond en krijgt een loop van een geweer op zijn hoofd gedrukt. Hij moet zijn bek houden anders houdt zijn reis hier terstond op is het dwingende advies. Ook dat heeft natuurlijk veel indruk op hem gemaakt en het is hem nooit duidelijk geworden waarom hij niets mocht zeggen want ze zaten tenslotte op open zee. Sanitaire omstandigheden waren er niet. Tijd en ruimte om te plassen of te poepen waren er niet, maar de natuur laat zich niet dwingen en na verloop van tijd was de lucht in de leefruimte niet meer te harden. Niet het vervuilende door niet binnnen te houden ontlasting en urine  alleen maar ook de zweetluchten van mensen die op elkander gepakt zijn in een kleine benauwde ruimte doet zijn werk.

    Uiteindelijk verandert de hele stemming toch en beginnen er mensen toch grote monden en vijandelijkheden te kweken naar de reisleiders toe. Maar wie durft er echt op te staan want eigenlijk is een ieder blij om uit de echte hel vandaan te zijn aangericht door de Serven en andere partijen.  Eer er echt muiterij ontstaat raakt een ieder toch blij want er is land in zicht en ongeveer 40km van Bari worden ze uiteindelijk kniehoog in water afgezet en eer ze het doorhebben is de boot al op weg om de volgende lading mensenvlees op te halen. Time = Money principe.

     En zo sta je als beginnend adolescent opeens in het prachtige Italië en hoop je dat de reis hier al tot stilstand komt. Vriendelijk mensen die zich om je bekommeren en de eerste maaltijd sinds dagen schuif je uitzinnig naar binnen toe. Een feestmaal ook al was het een simpel bord pasta in de haast klaargemaakt. Op zulke momenten ben je dankbaar voor alles wat je toegeschoven krijgt van onbekende welwillende mensen.
Lang duurde het verblijf in Italië want voor de jongeman het doorhad was hij op transport gezet en kwam via een tussenstation in Duitsland uiteindelijk in Nederland terecht.
En zo begint er een groots avontuur in het mooie Drenthe en om precies te zijn. AZC Geeuwenbrug nabij de Drentse Hoofdvaart zou de komende tijd zijn woonlocatie worden. Wat moet je als ventje allemaal in een ver vreemd land waar hij nog nimmer van gehoord had, waar hij de taal niet van verstaat, waar hij de normen en waarden niet kent, waar ze geen verstand van mensen zoals hij hebben. Omgaan met asielzoekers hebben ze maar mensen met een verstandelijke beperking en toch wel moeilijk gedrag vanuit hemzelf en door zijn afkomst, neen daar hadden ze geen kaas van gegeten. En dan kan je natuurlijk wachten op de problemen en die dienden zich heel snel aan.
Nederlandse les was een succes want binnen drie maanden kon Badr zich reeds goed verstaanbaar maken in het Nederlands. Chapeau. Ook net als bij alle anderen waren scheldwoorden en vooral de vloekwoorden het eerst in het vocabulaire gezet. Maar om te zeggen dat het goed ging met Badr, nee dat niet. Normen en waarden werden al snel een probleem. In Kosovo was hij het buitenbeentje en werd zijn bijzondere gedrag toch wel getolereerd. Hij zal wel de Dorpsgek genoemd zijn zoals dat vroeger in Nederland ook ging. Maar hier werd zijn bijzondere gedrag niet passend gevonden. Incidenten in de C1000 van Diever waar hij al snel een pandverbod kreeg en toen deze niet passend bleek te zijn zelfs een omgevingsverbod. Uitschelden en intimideren van kassameisjes waren hier ten grondslag. Fatmir snapte het allemaal niet of zoals later wel eens bleek, “hij wou het niet snappen om er gebruik van te kunnen maken”, excuses werden altijd geaccepteerd want het mensen in het AZC te lastig maken was niet de bedoeling binnen de AZC begin deze eeuw. Badrwerd ondertussen wel de tafeltenniskampioen van het AZC en was hier supertrots op. Motorisch was er dan ook niets aan de hand met hem. En toch ging het bergafwaarts met hem en wat hij buiten het terrein altijd liet zien gebeurde ook binnen de hekken van het AZC en de problemen stapelden zich op. Tot iemand bedacht dat Badr sommige dingen echt niet leek te snappen en dat zijn handelen een voortvloeisel was van juist dat feit. En dan ben je al snel overgeleverd aan mensen die er voor hebben gestudeerd en heb je binnen no-time een label om je nek hangen dat verteld dat je verstandelijk beperkt bent. En dan hoor je opeens niet meer binnen het AZC thuis maar wordt er naar een geschikte woonplek gekeken voor jou.

    En zo kwam op een dag een jongen met een zwarte sporttas met in zijn kielzog iemand van de IND en het AZC Geeuwenbrug het terrein van Vanboeijen oplopen en had Badr een eigen plek gekregen waar hij zich zelf kon zijn en waar hij beter begrepen zou worden. Tenminste dat was de bedoeling.
Een klein dossier van 10 bladzijden was alles wat we in handen kregen gedrukt. Geen officiële diagnose maar een vermoeden van bleek het uiteindelijk te zijn. Diagnosestelling bleek geen taak van de IND of wat dan te zijn maar wel van ons als stichting. Tja de bureaucratie tierde welig.
Al snel bleek Badr uit te testen uit welk hout we allemaal waren gesneden, en het bleek zo te zijn dat wij niet erg onder de indruk waren van zijn intimidatie en taalgebruik. Dit was Badr niet gewend en hij transformeerde heel snel in een jongeman die voornamelijk hulp nodig had in het richting geven van zijn dagelijkse invulling. Werken ging hij onbetaald doen en dat was natuurlijk gedoemd om te mislukken. Die 25 euro zakgeld was toch geen loon vond hij zelf. Daar kon hij niet van rondkomen in het weekend wanneer hij in het centrum van Assen te vinden was. Dat hij eigenlijk gelijk had konden we niet zeggen maar zo waren de spelregels nu eenmaal. Badr wou heel graag kleine dingen doen zoals een kleine boodschap in het winkelcentrum. Dat ging altijd goed want er was hem goed ingepeperd dat gedrag wat hij eerder had laten zien hier niet werd getolereerd. In het weekend was hij steevast te vinden in een plaatselijk danstheater waar hij zijn tijd voornamelijk spendeerde aan het kijken naar al die mooie meisjes. Aanspreken deed hij ze ook maar al snel bleken meisjes die hij mooi vond zich niet in hem te interesseren. Niet zijn asielzoeker zijn was het probleem maar juist zijn onkunde vanuit zijn beperking leverde de afwijzingen op. Dit frustreerde Badr vaak en liet hij vaak op zondagmiddag ons weten. Duidelijk was dat Badr zichzelf heel erg normaal vond en liet zich niet duidelijk maken dat hij anders was dan andere mensen. Bijzonder was dan ook om te merken dat hij de mensen die om hem heen woonden nog aparter gedrag lieten zien maar hij dit niet als abnormaal opmerkte. Nee dat begreep hij vaak wel juist.

    Mooie momenten hebben we heel veel meegemaakt en een paar zijn me heel erg bijgebleven.
Nieuwjaarsdag 2005 zit ik rond een uur of 2 bij hem want hij is net wakker geworden. Ik wens hem een gelukkig nieuwjaar en hij doet dit mij ook.Wanneer ik hem bevraag of hij nog van het vuurwerk heeft genoten afgelopen dagen wordt Badr zomaar een beetje boos. “Hoe kan ik feest vieren Jan wanneer ik de hele week dode lichamen op een strand heb zien liggen, hoe kan ik dan blij zijn! “. Bingo en daar was ik helemaal stil van. Een stijlvolle reprimande op mijn onnadenkendheid. De Tsunami van kerst 2004 had hem al een week lang somber gemaakt en opeens was duidelijk waar zijn gemoedstoestand vandaan kwam waar we het al een week over hadden als begeleidingsteam. Ja daar zit je dan met je bek vol tanden met een jongen die het op dat moment te kwaad kreeg en zomaar in huilen uitbarstte. 

    Badr dacht ook dat hij een topspits zou kunnen worden bij een voetbalclub als AC Milan waar hij een fan van was. Af en toe een balletje trappen liet wel een technisch vaardig mannetje zien maar van teamwerk had hij geen kaas gegeten. Neen, een laag team bij de plaatselijke FC zou zijn niveau zijn.

    Badr handhaafde zich maar zou toch langzaam wegzinken in het moeras van zijn Utopische gedachtes van het hebben van een bestaan zoals alle mensen buiten de instelling. Voor mensen als Badr blijkt de wet in Nederland dan juist heel veel hiaten te hebben waardoor je als begeleider machteloos wordt in het bij de les houden van zo’n jongen. En dan neemt probleemgedrag hand over hand toe. De wijkagent meld zich rondom een incident bij de supermarkt. Hij wil niet meer werken voor dat beetje zakgeld en spendeert zijn tijd in het centrum van Assen en wat vooral opvalt dat hij met geen geld toch spullen weet te kopen op zijn manier. Ook veel contacten met Albanezen maakten dat hij zich vervreemde van zijn woonsetting. En in alle vroegte op een zondagochtend worden we gebeld door de politie in Assen. Ze hadden Badr opgepakt vanwege het slopen van een bushokje. En zo toog ik later naar het bureau om een bedremmeld mannetje op te halen. Zijn grote bek had hem niet echt geholpen en hij had een 12  uur mogen vertoeven achter een gesloten deur met een piepklein raampje.
En het was niet het enige wat hem ten laste was gelegd bleek later.

    Op een dinsdagochtend zat ik zomaar in de rechtbank van Assen te kijken naar het proces wat tegen hem was aangespannen vanwege een ruzie dat met vuisten was opgelost. Dit was ons niet bekend geworden tot dat moment want Badrr bleek zoals ik al eerder zei een meester in het verdraaien van de feiten zonder dat hij daar mogelijk iets aan kon doen misschien gezien zijn achtergrond.. Bijzonder was wel dat het totaal niet bekend was dat hij een beperking had bij de instanties. Respect had ik indertijd voor mijn collega die inbrak op het proces en de rechter duidelijk wist te maken dat hij hier te maken had met een verstandelijk beperkte jongeman. Waarom staat dit niet in het dossier vroeg de rechter want dit verandert de gehele zaak. Binnen no-time stonden we weer buiten ondanks de bureaucratie. Een succes vonden we het maar al snel bleek de waarheid toch weer een andere wending te geven. De IND had besloten dat Badr beter een tijdje kon verhuizen naar Hoeve Boschoord. En dan zit je zomaar in de auto met hem en twee mannen van de IND. Deze wisten al te vertellen dat Badr zijn kansen op een permanent verblijf aardig aan het slinken waren. Ook zagen ze in dat het vooral de wetgeving was die de kansen vergalden. Duidelijk was ook dat ze verwachten dat hij binnen een jaar het land zou moeten gaan verlaten. Puur door een ontbrekende wetgeving.
Eenmaal binnen de poorten van Hoeve Boschoord zag ik alleen maar een bang mannetje die er helemaal niets meer van snapte en dit ook uitsprak.

    Na 6 weken crises kwam Badr weer terug bij ons op de woning met een mooi behandelplan voor ons. Een strak dagritme stond vermeld en deze zijn we gaan volgen. Badr was geweldig, hij gedroeg zich rustig, was beleefd, had geen vluchtgedrag enzovoort. Ging zelfs weer werken en belde en melde zich indien nodig.
En dan voltrekt zich de grote ramp: De inspectie was geweest en hadden op donderdagochtend bepaald dat hoe wij de begeleiding voort hadden gezet per direct moesten stoppen. Dit tegen onze uitdrukkelijk bezwaren in. We voorzagen dat het snel fout zou gaan met Badr wanneer hij weer in zijn oude stramien zou komen.

    Dat het zo snel zou fout gaan hadden we niet kunnen voorzien want 3 dagen later kwam al het bericht( en het stond in de kranten reeds) dat Badr weer was opgepakt. Nu had hij nabij het station iemand die hem lastig viel met een kapot geslagen bierflesje in de hals gestoken. Badr was als vanouds uit gegaan en was vervelende figuren tegen gekomen. Die bewuste avond hadden begeleiders hem nog proberen te weerhouden van het naar de stad gaan. De reactie van Badr was kenmerkend geweest. Ik ben vrij om te doen en te laten, jullie mogen niet meer de baas over me spelen.

    Opgepakt en ingesloten en inmiddels al vervoerd naar de Marwei in Leeuwarden. Geen contact mogelijk gezien proces en voorgeleiding. Na 3 weken in de auto met de teamleider en een bezoek gebracht aan de Marwei. Mooi pand van buiten, mooie entree en dat was het.
U staat niet op de lijst van gasten voor vandaag. Nee we komen hier ook zo heen want dat wisten we niet. Hoe kunnen we op de lijst komen? Dan moet de desbetreffende gedetineerde u bellen en uitnodigen, en dan een verzoek bij ons indienen. Dan volgt er in de meeste gevallen een goedkeuring. Schriftelijk kon ook geloof ik. Maar weet hij dat ook vroegen we. Ze dachten van niet, was ook niet echt hun zaak! Jullie weten dat hij verstandelijk beperkt is? Nee dat wisten ze niet en het was daarom dan ook vreemd dat hij op een afdeling zat die in dit geval niet echt goed voor hem zou zijn. Het stond ook niet in zijn dossier maar verklaarde wel zijn vreemde typische gedrag binnen de gevangenismuren. Iemand met een hogere functie kwam er ook bij  maar liet zich ook niet vermurwen tot een toestemming om ons bij Badr te laten komen. Neen, de muren laten je ook niet binnen komen was voor mij een wijze les. Toch wel in een desillusie weer de terugreis aanvaard. Onze rol als begeleiders was uitgespeeld.

   Na een paar maanden tijd kregen we nog wel een brief van de IND dat Badr een dag daarvoor een uitje naar Schiphol had gekregen en daar op een vliegtuig richting Kosovo was gezet. Uitgeprocedeerd en uitgezet noemen ze dat.

Ik noemde het indertijd het failliet van de zorgstaat Nederland. Nu relativeer ik het meer maar de emotie is hetzelfde. 

Toch wel iets om over na te denken in deze tijd van Vrijheid.